Sadyang mahiwaga ang Pilipinas. Pinagtitibay ang katotohanang ito ng iba’t-ibang kakatwa at hindi maipaliwanag na mga pangyayaring napag-uusapan saan mang sulok ng mundo Mga kwentong kamangha-mangha, nakapanghihilakbot, at dulot ay lagim. Istorya at karanasan hinggil sa kababalaghan na nagpasalin-salin na sa maraming bibig. Misteryo, kahiwagaan, mahika , sumpa, at mga nilalang na may kakayahang makipagtalastasan sa mga espiritu. Hindi man mapatunayan ng Siyensiya ang bagsik ng kapangyarihan ng mga nilalang na ikinukubli ng gabi, ay hindi pa rin maaaring mapasubalian ang kanilang kakanyahan at pwersa. Sino ang maaaring makapagsabi? Tunay man sila o hindi, likhang-isip lamang o produkto nang isang malikot na guni-guni, ang lahat ay isang misteryong walang sapat na paliwanag ngunit patuloy at muli’t muling magaganap hanggang sa mga susunod pang henerasyon.
Mambabarang
Ang “barang” ay isang uri ng mahika na sinasabing higit-dobleng mas mabagsik kaysa kulam. Ang isang mangkukulam ay walang kapangyarihan laban sa isang mambabarang. Maaari lamang makapaminsala ang isang mangkukulam kung kilala niya ang kanyang biktima ngunit ang mambabarang ay maaaring magdala ng panganib sa kahit na kanino sa pamamagitan lamang nang paghipo o paghawak nito sa mga bagay na may kinalaman sa taong nais niyang saktan o wasakin.
Ayon sa mga pag-uulat, isang perpektong sandali ang Mahal na Araw para sa mga mambarang na maghanap ng talisman at iba pang sangkap para sa ginagawa nilang mabubuti at masasamang gayuma. Madaling-araw ng Biernes Santo ay naghahanda na sila ng mapaminsalang gayuma subalit hindi ito ipinakikita sa mga tao. Pagsapit ng Sabado de Gloria Arroyoay inihahanda naman nila ang gayuma na ginagamit upang makapanggamot. At sa Pasko ng Pagkabuhay pagdating ng kinalingguhan, gayuma naman para sa pag-ibig o lumay ang kanilang ginagawa.
Mambabarang laban sa mangkukulam
Ang mambabarang at mangkukulam ay magkasing-kahulugan sa mga nagsasagawa ng kulto (cult) ng relihiyon na matatagpuan sa mga taong Itim sa Haiti na kinapapalooban ng kulam at mahika at mga ritwal ng pakikipag-ugnayan sa mga patay at mga anito (voodoos). Hindi na nangangailangan pa ng kahit na anong gamit mula sa nais niyang maging biktima ang isang mambarang. Tatandaan lamang niya ang mukha at pangalan ng tao at maaari na niyang ipalasap dito ang lupit nang kanyang paghihiganti. Ang mangkukulam ay may binibigkas na mahika at tinutusok ang katawan ng manikang pangkulam (voodoo doll) kung saang bahagi man ng katawan niya ibig na masaktan ang kanyang biktima.
Kapangyarihan
Ang mambabarang (tawag sa gumagawa ng barang) ay gumagamit ng Pamaham, (ang katawagan ay nagpapalit-palit sa bawat tradisyon mula sa ibang diyalekto at nasasalin sa ibat ibang pamilya kaya’t nag-iiba rin ang kahulugan nito) o ng isang maliit na botelya o ‘’bamboo joint’’ kung saan nasa loob nito ang isang insekto. Halimbawa ay isang gagamba, alupihan, o ipis. Ayon sa mga naisulat na, hindi tunay na mga insekto ang mga nabanggit kundi maliliit na insektong nahuhuli ng mga mambabarang na inaalihan ng mga masamang espiritu at naghahangad ng kapahamakan ng iba.
Tinatawag na mang-eengkanto (sorcerer) ang mga mambabarang. Bago magamit ang Pamaham, kailangang pakainin muna niya ang insekto. Mayroong ibat ibang pamamaraan sa paggamit ng Pamaham. Ang isang paraan ay ang tulong ng manika kung saan may inilalagay na personal na gamit dito (halimbawa ay hibla ng buhok) mula sa biktima at saka bibigkas ng mga salita (spell) ang mambabarang. Ilalagay niya ang manika sa loob ng Pamaham at uutusan ang mga insektong gumapang sa katawan nito. Hindi na ito ang orihinal na manika kundi ang mismong kalaban ng mambabarang.
Maglalakbay ang mga insekto sa mas malalim na bahagi ng manika kung saan nangyayari din sa katawan ng biktima. Kinalaunan, matutulala ang biktima, aalsa ang kanyang balat at kapag pumutok ito, hanggat hindi nagagamot ng isang malakas na manggagamot o ng isa pang mambabarang, lalabas mula sa pumutok na mga sugat ang mga insekto.
Ayon pa rin sa mga pag-uulat, ang isa pang paraan ng pambabarang ay ang pagtatali ng puting sinulid sa isa sa paa ng insekto. Pakakawalan ng mambabarang ang insekto at pupunta ito sa bahay ng biktima. Kapag nagbalik ito na nagkualy pula ang nakataling sinulid, nagtagumpay itong magawa ang kanyang krimen. Ngunit kapag naging kulay itim ang sinulid, nabigo ang kanyang misyong ipalasap sa biktima ang lupit nang ganti ng mambabarang.
Nabarang
“Nabarang” ang patungkol sa sakit na ipinalalasap ng mambabarang sa kanyang biktima. Ang naturang sakit ay sanhi ng insektong tinatawag na “barang”. Base sa artikulong naisulat na tungkol sa mga nabarang, , ang pinagmumulan nito ay ang mga pinaghihinalaang ispesimen, ang Alphitobius laevigatus. Ang insekto ay kamukha ng langaw, alaga ito at pinapakain ng itim na luya ng isang mambabarang sa loob ng bote o bamboo tubes’’.
Sinasabing hindi nakapamiminsala ang mga insektong ito subalit nagiging lubhang mapanganib kapag ginamit ng mambabarang sa hangaring mahika-negra at pangingibabaw ng masamang espiritu. Kapag nabulungan na ng mambabarang, nauutusan niya ang mga insekto upang pumasok sa mga lagusang gaya gaya ng puwit, (nagkakaroon ng almoranas), sa tainga (matinding pananakit ng tainga), sa ilong (pagkakaroon ng balingungoy o malabis na pagdurugo ng ilong).
Ang mas malalim na pagdurusa ay masasalamin sa pagkakaroon ng pagsusugat-sugat na may kulay ube, dilaw, at pula sa bahagi ng mukha at mga braso ng biktima. Ang naturang pagkakasakit ay hindi tumatanggap nang lunas mula sa medikal na doktor. Ang isang espesyalistang mambabarang lamang ang maaaring kumontra sa barang at sa dala nitong pagkakasakit.
Mabuti o masama?
Karamihan sa mga gawi ng mambabarang ay sinasabing masama at ginagamit upang idepensa ang sarili. Sinasabing noong araw ay ginagamit ang pambabarang laban sa mga kastila, na tinatawag na mga mapaniil. Ngunit sa pagdaraan ng panahon, inabuso ng mga tao ang kapangyarihang ito. Ginamit nila ang nasabing lakas laban sa kanilang kadugo at humihingi ng kapalit na salapi sa mga taong nais na may mapaghigantihan.
Ayon pa rin sa mga naisulat, ginagamit ang kapangyarihan ng pambabarang upang magdulot ng pagkakasakit, pagdurusa at kamatayan sa mga kalaban ng kanilang mga “kliyente”. Tinatayang umaabot mula sa halagang anim na libo (6,000.00) hanggang tatlumpung libo (30,000.00) bilang kabayaran sa lakas ng isang mambabarang upang makapaghiganti sa mga kadahilanang gaya ng pagnanakaw, paglalaban sa usapin tungkol sa lupa at sa pakikiapid.
Ngunit mayroon ding kabutihang nagagawa ang isang mambabarang. Nagagawa ng kanyang kapangyarihan na lagutin ang mahika ng mangkukulam at ng kapwa mambabarang, itaboy ang demonyo at masasamang espiritu, at magpagaling ng maysakit dahilan sa napakatinding kapangyarihang nasa kanila. Nagagawa rin nila na gawing malusog ang kabukiran o kaya ay gawin itong tuyot, palabasin ang kulog at pahintuin ito at magbigay buhay sa iba pang misteryo.
Sinasabing ang pinakamagaling na lunas para sa barang ay bigyan ng kaparehong pinsala ang nagdulot ng barang sa kanyang biktima. Ipinapayo rin ang paggamit ng psychic diamond shield upang maipanlaban sa barang.